Ακτινική κεράτωσηΗ ακτινική κεράτωση ή ακτινική υπερκεράτωση ή ηλιακή υπερκεράτωση, είναι μια βλάβη που δημιουργείται στο ανθρώπινο δέρμα ως απόρροια της υπέρμετρης έκθεσης στις ηλιακές ακτινοβολίες. Εμφανίζεται με τη μορφή σκληρών ή φολιδωτών σημαδιών που έχουν ροζ, κοκκινωπό ή μπέζ χρώμα. Τα σημάδια μπορεί να είναι δυσδιάκριτα και να γίνονται αντιληπτά μόνο με την αφή, να εξέχουν από το δέρμα ή να είναι επίπεδα και κάποιες φορές συνοδεύονται από κνησμό, αίσθημα καυσού  ή πόνο.

Τα πιο συνηθισμένα σημεία που μπορεί να αναπτυχθεί η ακτινική κεράτωση είναι το πρόσωπο, το κρανίο, τα αυτιά, τα χέρια, οι πήχεις και οι γάμπες, δηλαδή τα σημεία που είναι περισσότερο εκτεθειμένα στον ήλιο. Επιπλέον, η ακτινική κεράτωση εμφανίζεται συχνά στα χείλη και ονομάζεται ακτινική ή ηλιακή χειλίτιδα.

Παράγοντες ρίσκου ακτινικής υπερκεράτωσης και πρόληψη

Οι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την εμφάνιση της ακτινικής υπερκεράτωσης είναι:

  • Ο τύπος του δέρματος. Οι άνθρωποι με ανοιχτόχρωμο δέρμα, ξανθά ή κόκκινα μαλλιά, ανοιχτόχρωμα μπλέ ή πράσινα μάτια ή και φακίδες, έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν ακτινική κεράτωση.
  • Η ακτινοβολία UV. Η χρόνια έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία και τα συνακόλουθα ηλιακά εγκαύματα, ιδιαίτερα κατά την παιδική ηλικία, όπως επίσης και η συστηματική χρήση σολάριουμ, αποτελούν σημαντικούς παράγοντες για την εμφάνιση ακτινικής κεράτωσης.
  • Το αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα. Άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα είναι επιρρεπή στην εμφάνιση ακτινικής κεράτωσης, όπως ασθενείς που έχουν υποστεί μεταμόσχευση οργάνου και βρίσκονται σε ανοσοκαταστολή ή φορείς το ιού HIV.
  • Η γήρανση. Η πάροδος του χρόνου αποτελεί, όπως σε όλα τα ιατρικά θέματα, έναν παράγοντα κινδύνου, καθώς οι άμυνες του οργανισμού συνεχώς υποχωρούν. Η ακτινική κεράτωση εμφανίζεται συνήθως σε άτομα άνω των 40 ετών.

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, γίνεται αντιληπτό ότι είναι απαραίτητη η καθημερινή και συστηματική προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία. Αναπόσπαστο κομμάτι της πρόληψης αποτελεί η αποφυγή της παρατεταμένης παραμονής στον ήλιο, η χρήση αντηλιακού, καπέλου, γυαλιών ηλίου και ρούχων και η αποφυγή χρήσης solarium.

Είναι επικίνδυνη η ακτινική κεράτωση;

Η ακτινική υπερκεράτωση στην πλειονότητα των περιπτώσεων αποτελεί πρόβλημα μόνο για αισθητικούς λόγους ή εξαιτίας της δυσφορίας που δημιουργεί η αίσθηση του δέρματος στον άνθρωπο. Μολαταύτα, η ακτινική υπερκεράτωση μπορεί να αποτελέσει έναν προάγγελο της ανάπτυξης καρκίνου του δέρματος. Πολλοί ιατροί αντιμετωπίζουν την ακτινική κεράτωση ως προκαρκινικό στάδιο, καθώς, παρότι η συντριπτική πλειοψηφία των ακτινικών κερατώσεων παραμένουν καλοήθεις, ένα ποσοστό 10% εξελίσσεται σε ακανθοκυτταρικό καρκίνο του δέρματος, τύπος καρκίνου που κατά ποσοστό 40-60% ξεκινάει από μη θεραπευμένες ακτινικές κερατώσεις.

Πότε πρέπει να ανησυχήσω;

Πρώτο και βασικότερο βήμα είναι η παρακολούθηση της πορείας της ακτινικής κεράτωσης, καθώς και οποιουδήποτε νέου σημαδιού εμφανίζεται στο σώμα. Όλοι όσοι έχουν εμφανίσει ακτινική κεράτωση έστω για μια φορά, είναι καλό να επισκεφθούν έναν ιατρό για προληπτικούς λόγους, ενώ είναι απαραίτητο να γίνει επίσκεψη σε έναν ιατρό εάν προκύψει κάτι από τα παρακάτω:

  • Συστηματική επανεμφάνιση της ακτινικής κεράτωσης για παραπάνω από 5 χρόνια.
  • Σημάδια που μεγαλώνουν και αλλάζουν σχήμα ή χρώμα.
  • Σημάδια που προξενούν ξαφνικά κνησμό, πόνο ή αιμορραγούν.
  • Νέα σημάδια ακτινικής κεράτωσης.

Μόνο ένας εξειδικευμένος ιατρός μπορεί να διαγνώσει την μετατροπή της ακτινικής υπερκεράτωσης σε καρκίνο του δέρματος, αφού προβεί σε ιστολογική εξέταση (βιοψία).

Θεραπευτική αντιμετώπιση

Ανάλογα με την έκταση των σημαδιών της ακτινικής υπερκεράτωσης και συνυπολογίζοντας τη γενική εικόνα της υγείας του ασθενή, ο ιατρός θα επιλέξει την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή και θεραπεία είτε ανεξάρτητα, είτε συνδυαστικά:

  • Φαρμακευτική αγωγή με κρέμες και τζελ. Τα πιο συνηθισμένα σκευάσματα είναι: Ιμικιμόνη (Imiquimod), 5-φθοριοουρακίλη (5-fluorouracil – 5-FU) και Δικλοφενάκη (diclofenac).
  • Κρυοθεραπεία: Πρόκειται για μια θεραπεία η οποία ψύχει τα σημάδια με υγρό άζωτο, με αποτέλεσμα την μετατροπή τους σε φουσκάλες που εξαφανίζονται έπειτα από λίγες εβδομάδες. Δεν απαιτεί αναισθησία, αλλά είναι αποτελεσματικότερη σε μικρής έκτασης σημάδια.
  • Χημική απολέπιση: Η επέμβαση γίνεται με τοπική αναισθησία.
  • Χειρουργική αφαίρεση με laser.
  • Φωτοδυναμική θεραπεία (PDT): Πρόκειται για μια διαδικασία όπου ο ιατρός με την χρήση ενός διαλύματος και με τη χρήση φωτός, καταστρέφει τα κύτταρα που έχουν επηρεαστεί από την υπερκεράτωση.

Μετά τη θεραπεία

Η θεραπεία για την ακτινική κεράτωση δεν εξαλείφει την πιθανότητα επανεμφάνισής της. Γι αυτό και κρίνεται απαραίτητο, οι ασθενείς που ολοκληρώσει επιτυχημένα την θεραπεία τους, να ακολουθούν πίστα όλες τις οδηγίες του ιατρού, να συνεχίσουν να ελέγχουν το σώμα τους για αλλαγές, νέα σημάδια ή αλλοιώσεις και να αποφεύγουν την έκθεση στις ακτίνες UV.

Αναστάσιος Στρεβίνας

Αναστάσιος Στρεβίνας

Πλαστικός Χειρούργος

Θεσσαλονίκη